Müəllif - Eldar Kərimov - Banco.az
Araşdırmalara görə, insan hər gün çox sayda qərar qəbul edir. Bu seçimlər həm sadə, həm də daha ciddi ola bilər. “Ağlının kənarında” kitabında müəlliflər çoxsaylı variantların beynə necə təsir etdiyini və bu vəziyyətlə mübarizə yollarını təklif edirlər.
Nəyisə qaçırmaq qorxusu, başqalarının həyatı ilə öz həyatını müqayisə edərkən yaranan mənfi emosional vəziyyətdir. Bu, özünü kifayət qədər uğurlu hiss etməməyə səbəb olur. Belə bir hissin səbəblərindən biri geniş seçimdir ki, bu da insanı qəbul edilmiş qərarların düzgünlüyü ilə bağlı daha tez-tez suallar verməyə və onlardan şübhələnməyə vadar edir.
Narahatlıqlar çox vaxt “sosial müqayisə”dən qaynaqlanır, yəni kimsənin seçiminin daha yaxşı olduğu düşüncəsi ortaya çıxır. Müasir dünyada, xüsusilə sosial şəbəkələrin inkişafı ilə FOMO (insanın maraqlı və ya vacib bir hadisəni qaçırmaqdan qorxduğu psixi vəziyyət) geniş yayılmış bir fenomenə çevrilib.
Başqalarının parlaq həyatını izləmək öz nailiyyətlərinə inamı azaldır. Çam tərəfindən təsvir edilən araşdırmalardan birində gənc bir adamın başqasının istirahəti haqqında video izləyərkən öz həyatının o qədər də maraqlı olmadığını hiss etdiyi göstərilir.
Hətta insan öz həyat vəziyyətindən razı olsa belə, kimsənin daha böyük uğur qazandığı hissi öz seçimlərindən narazılığa səbəb ola bilər. Bu, şəxsi xoşbəxtliklə xarici müqayisələr arasında incə bir xətti göstərir.
Göstərilən araşdırma bir neçə sorğudan alınan məlumatlara əsaslanır, burada iştirakçılardan xoşbəxtlik dərəcələri soruşulub, sonra isə onların gəlirlərinin başqalarının gəlirləri ilə necə müqayisə edildiyi nəzərdən keçirilib. Məlum olub ki, yüksək gəlir birbaşa xoşbəxtlik səviyyəsinin artması ilə əlaqəlidir. Eyni zamanda, insanın fikrincə gəliri nə qədər az olarsa, həyatdan ümumi məmnunluq hissi o qədər azalır.
Çam və Qodvin iddia edirlər ki, bəzən seçim olmaması insanı daha xoşbəxt edə bilər. Onlar seçimlərin sayını azaltmağı təklif edir, buddist rahiblərinin sadə və minimalist həyat tərzindən ilham alaraq, onların orta insandan daha az əşyaya malik olduğunu vurğulayırlar.
Mümkün qərarların sayını azaltmaqla buddist rahiblər çətin qərarlarla tez-tez müşayiət olunan stress və narahatlıqdan azad olurlar. Bu yanaşma daha çox aydınlıq gətirə bilər, qərarsızlıq və narahatlıq səviyyəsini azaldır.
Həyatın özünü reallaşdırma imkanları ilə dolu olmasına çalışmaq vacibdir, eyni zamanda məyusluğa səbəb ola biləcək seçimlərdən qaçınmaq lazımdır.
Yaxınlarda alimlər müəyyən ediblər ki, hər kəs söhbət zamanı hansısa sözü, adı və ya başlığı xatırlamaqda çətinlik çəkdiyi vəziyyətlə qarşılaşır. Bu zaman elə bir hiss yaranır ki, lazım olan məlumat şüurun səthindədir, amma onu çıxarmaq mümkün olmur. Tədqiqatçılar bu anlarda beyində nələrin baş verdiyini öyrənərək bir neçə mühüm faktı aşkar ediblər.
