Müəllif: Gülnar Əhmədli, Banco.az
Təyyarə qalxmağa hazırlaşarkən edilən “Xahiş edirik, mobil telefonlarınızı söndürün və ya uçuş rejiminə keçirin” elanı bir çox sərnişində maraq yaradır. Bu? nə üçündür? Bəzi sərnişinlər bu qaydanın arxasında təhlükəsizlik sirri olduğunu düşünür, bəziləri isə bunu tamamilə lazımsız vərdiş hesab edir.
Niyə təyyarələrdə mobil telefonlardan istifadə etməməliyək?
Mülki Aviasiya İdarələri illərdir ki, mobil telefonların yaydığı radio dalğalarının təyyarə sistemlərinə təsir göstərə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər. Radar, naviqasiya, rabitə və toqquşmadan qaçma sistemləri kimi həyati vacib avadanlıqlar yüksək tezlikli siqnallara həssasdır. Bu səbəbdən təyyarələrdə mobil telefonlardan istifadə edilməməlidir.
Təyyarədə mobil telefonu işə saldıqda nəzəri olaraq, bu siqnallar pilotun qulaqlığına müdaxilə edə və ya yerdən idarəetmə ilə əlaqəni poza bilər. Əlbəttə ki, müasir smartfonlar daha təhlükəsiz və daha az gücə malik siqnallarla işləyir, lakin təyyarənin içərisindəki dar metal boşluq bu siqnalların müdaxilə etmə ehtimalını artıra bilər. Bir sözlə, risk az olsa da, mövcuddur. Hətta aşağı risk belə aviasiyada ciddi qəbul edilir.
Təyyarələrdə mobil telefonların istifadəyə icazənin olub-olmaması sualının cavabı ölkə və aviaşirkətə görə dəyişir. Bu səbəbdən uçuşlar zamanı telefonları tamamilə söndürmək əvəzinə uçuş rejimi tövsiyə edilir. Uçuş rejimini aktivləşdirdiyiniz zaman telefonunuz mobil qüllələrlə əlaqəni dayandırır və buna görə də radiotezliklər yaymağı dayandırır. Bu, təyyarədə mobil telefondan istifadə üçün təhlükəsiz balans yaradır. Cihazlar əhatə dairəsindən kənarda olduqda, onlar siqnalları axtarır və bu axtarış elektrik siqnalları yaradır. Uçuş rejimi bu siqnalları susdurmaq üçün bir yoldur. Bu, pilotun diqqətini cəmləşdirmək və təyyarənin sistemlərini səssiz saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuş tədbirdir. Deməli, bu, əslində qadağa deyil, ehtiyat tədbiridir.
Bəs diqqətimiz yayınsa və uçuş rejimini aktivləşdirməyi unutsaq nə olar?
Yəqin ki, heç nə. Təyyarə qəzaya uğramayacaq və sistemlər dərhal sıradan çıxmayacaq. Pilotların qulaqlıqlarında evdə radioya qulaq asarkən yanınızda telefonunuzun zəng çaldığı zaman eşitdiyiniz səsə bənzər qəribə bir “cızıltı” ola bilər. Bu tək təhlükəli olmasa da, onlarla sərnişin cihazının eyni vaxtda siqnal göndərməsi ehtimalı göz ardı edilə bilməz.
Deməli, əsas məsələ bir insanın unutması deyil, hər kəsin görməzdən gəlməsidir. Buna görə də kabin işçiləri sayıq davranırlar. Bütün təhlükəsizlik protokolları potensial risklərin aradan qaldırılmasına əsaslanır.
Yaxın gələcəkdə təyyarələrdə mobil telefonlara icazə veriləcəkmi?
Texnologiya sürətlə dəyişir və qaydalar buna uyğun gəlir. Avropa İttifaqı 2023-cü ildən sərnişinlərə müəyyən uçuşlarda telefonlarından aktiv istifadə etməyə icazə vermək qərarına gəlib. Aviaşirkətlər 5G bağlantısı ilə uyğun olan sistemləri sınaqdan keçirir.
Bu, sərnişinlərə nəinki yazışmağa, həm də videolara baxmaq, musiqi dinləmək və hətta zəng etmək imkanı verəcək. Ancaq bu inkişaflar universal deyil. ABŞ və bir çox başqa ölkələr hələ də ehtiyatlı davranırlar. Səma eyni vaxtda yüzlərlə təyyarə ilə doludursa, 5G siqnallarının hava hərəkətinin idarə edilməsinə təsiri hələ tam qiymətləndirilməyib.
Nəticə etibarı ilə, təyyarədə mobil telefonların söndürülməsinin səbəbi uçuş təhlükəsizliyini qorumaq istəyidir. Təbii ki, texnoloji tərəqqi ilə bu qaydalar yumşaldılacaq, bəlkə də köhnələcək.
Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin!!
